De check-in van een Amerikaanse vriend in een online workshop bracht me weer met de voeten op de grond. Hij had zijn best gedaan om in de workshop te zitten, maar hij wist niet hoelang hij kon blijven. Er waren bosbranden bij hem in de buurt uitgebroken en hij kon elk moment de oproep krijgen om verplicht te vertrekken uit zijn huis. Er ontstond een geanimeerd gesprek over de preventie van bosbranden en hoe de verschillende Amerikaanse staten hiermee omgingen. Het was letterlijk een ver-van-mijn-bed-show want de enige bosbranden die ik live ooit gezien had, waren in Griekenland. En dan nog vanop een heel gezonde afstand.
Het gesprek zette me wel aan het denken over hoe in onze eigen lichamen en onze geesten soms ook bosbranden woeden. Die ook oncontroleerbaar lijken te zijn wanneer we niet regelmatig het woekerende kreupelhout verwijderen.
Deze tekst is dus een pleidooi voor regelmatige gecontroleerde emotionele bosbranden, in de vorm van adem-en lichaamswerk. Tot mijn grote geluk verscheen het heerlijke gedicht van Forest Fire van Myrtle Barber Carpenter in mijn geest alsof het voor deze metafoor gemaakt was:
Someone dropped a burning match
Unheeded by the way
It caught on fire some underbrush.
Its user did not stay.
From grass to brush, from brush to tree,
So stealthily it ran.
That no one ever guessed or knew
Just where that fire began.
Someone built a campfire
And failed to put it out.
A breeze came and quickened
The embers spread about.
And soon the woods were blazing.
The fire spread and spread.
The trees that took long years to grow
Stand blackened now and dead.
Someone saw a little fire
As he was passing by.
He did not stop to put it out.
He did not even try.
He had not started it, of course.
He had no time to spare.
That it might start a forest fire.
He did not even care.
Forest Fire By Myrtle Barber Carpenter
Ik word hier erg vrolijk van, niet van de bosbrand wel te verstaan maar van de metafoor. Om wat meer tekst en uitleg te geven - wat je uiteraard beter niet doet bij poëzie - ga ik elke strofe tegen het licht van ons werk houden. Sorry Myrtle, dat was waarschijnlijk niet de bedoeling.
Strofe 1: Kreupelhout brand makkelijk
Someone dropped a burning match
Unheeded by the way
Deze prachtige zin doet me telkens weer glimlachen als ik hem lees. Het is zo herkenbaar. We lopen door het leven, onze to do-lijst achterna tot iets of iemand, heel achteloos, onze vloeiende stroom van activiteit onderbreekt. ‘Unheeded by the way’, wil zeggen dat iemand de gevaren niet serieus neemt. En zo voelt het dikwijls ook wanneer we die lucifer zien vallen. Had die persoon niet wat meer rekening kunnen houden met ons? Gezien onze gevoeligheid voor het ene of het andere onderwerp?
It caught on fire some underbrush.
Its user did not stay.
Die lucifer-gooiende persoon had uiteraard geen idee van het ontvlambare kreupelhout dat jij al maanden liet groeien in je onderbewustzijn. Hij was vooral bezig met zijn eigen to-do lijst. Mogelijk heb jij zelfs geen weet van jouw eigen kreupelhout. Om het heel duidelijk te maken: het kreupelhout kan je, voor het werk dat we bij Padma doen, beschouwen als onverwerkte, niet toegelaten en onderdrukte emoties. En er is dikwijls niet veel nodig om de boel te laten ontvlammen als er veel kreupelhout is gegroeid. De mooiste zin waarschijnlijk is de laatste; diegene die de lucifer wegwierp, blijft niet rondhangen. En ook zo voelt het dikwijls wanneer ons eigen kreupelhout begint te knetteren. We voelen ons alleen en verlaten en de ‘aanstoker’ lijkt gewoon zijn eigen weg te gaan. Daar zitten we dan met onze smeulende en rokende binnenkant.
Strofe 2: Waar start de brand eigenlijk?
From grass to brush, from brush to tree,
So stealthily it ran.
Het vuur begint meestal klein, als een gedachte of een sensatie die zich op de voorgrond dringt en zich daarna sluipend een weg baant naar andere, grotere gedachten en sensaties om aan te steken. Die kettingreactie lijkt moeilijk te stoppen, alsof we er geen vat op hebben. Zeker wanneer je een goed ontwikkeld vermogen hebt voor dramatiseren of catastroferen, ken je dit mechanisme erg goed en voor je het weet stromen de depressieve, kritische en oordelende gedachten binnen of geeft je lichaam steeds meer verontrustende signalen.
That no one ever guessed or knew
Just where that fire began.
In deze zin zit de prachtige waarheid. Het lijkt wel alsof de lucifer de reden is dat de boel begint te branden. Terwijl de wildgroei aan kreupelhout een even grote rol speelt in de snelheid van het verspreiden van het vuur. En dat kreupelhout is mogelijk al héél erg lang aan het groeien. Veel kreupelhout vindt namelijk zijn oorsprong in onze kindertijd. Kleine en grote ongemakken, emoties en sensaties die we niet tot expressie brengen omdat we geloven dat iets niet mag of kan. De brandstof is soms gevaarlijker dan het vuur.
Strofe 3: Intergenerationele sintels
Someone built a campfire
And failed to put it out.
Soms gaat jouw wildgroei aan kreupelhout zelfs verder dan de gebeurtenissen in jouw eigen kindertijd. We geven in onze eigen familieverbanden ook intergenerationele patronen door aan elkaar, gebaseerd op tragische gebeurtenissen zoals oorlog, misbruik, plotse overlijdens, indoctrinaties,... doorheen de vele decennia voor ons . Het leven is niet altijd zacht geweest voor onze voorouders, die zelf niet altijd bij machte waren (laat staan dat er adequate hulp voorhanden was) om het kampvuur dat ze mogelijk met goede intenties mee aan staken, ook terug te doven. Zo blijven er altijd wel hete sintels achter op de grond of dwarrelend door de lucht.
A breeze came and quickened
The embers spread about.
Er is voor die sintels soms niet veel nodig om in vuur te veranderen. Een lichte bries in de vorm van woorden, gedragingen, overtuigingen en aannames, en die voorouderlijke patronen en trauma’s verspreiden zich ook door onze eigen levens. Sommige sintels doven na verloop van tijd gewoon uit, sommige vallen pal in ons eigen brandbaar kreupelhout en creëren een onhoudbare brand, jaren na de feiten.
Strofe 4: Waar rook is… kan je moeilijk ademen
And soon the woods were blazing.
The fire spread and spread.
Wanneer dat kreupelhout dan een vlammenzee is geworden, is er ook geen houden aan. Het onbeheersbare vuur lijkt elk aspect van ons leven in brand te willen zetten. Onze relaties komen onder druk, ons professionele leven hapert, onze gezondheid wankelt,... . Wanneer het vuur echt begint te razen, beneemt het ons figuurlijk maar ook letterlijk de adem. Onze adem stokt, hapert en wordt vlak. We hebben geen reserve meer en ons centrale zenuwstelsel raakt overbelast. Het vuur wordt nu zelfs zo krachtig dat het kreupelhout in onze naaste omgeving mogelijk ook begint te smeulen.
The trees that took long years to grow
Stand blackened now and dead.
Op dit punt kan het voelen alsof alle zekerheden in jouw leven ook in vlammen lijken op te gaan, relaties die je jarenlang opgebouwd hebt, expertise waarop je jarenlang kon steunen, een gezond lichaam waar je altijd op kon rekenen. De steunpilaren van het ecosysteem waar je jarenlang in vertoefde, raken aangetast en jouw omgeving voelt niet meer bekend of veilig aan. De dingen waar je zeker van was, jouw eigen identiteit, lijken verteerd te worden door dat vuur dat door je heen raast.
Strofe 5: Hier is niets te zien...
Someone saw a little fire
As he was passing by.
Deze voorlaatste strofe is pijnlijk herkenbaar in onze samenleving vandaag. We kunnen het dikwijls wel zien aan iemand, wanneer die de vlammen voelt toeslaan. We zien het aan hun energie, we zien het in de kleine expressies van hun lichaam, we voelen het aan hun stem wanneer we met hen praten. Als mensen zijn we zo goed uitgerust om elkaar aan te voelen en te zien, en toch ‘passeren’ we elkaar op zo’n oppervlakkige manier dat we het niet toestaan om elkaar écht te zien.
He did not stop to put it out.
He did not even try.
Deze strofe is ook logisch wanneer we er met compassie naar kijken. We hebben al zoveel moeite om onze eigen emoties echt tot expressie te brengen en een plek te geven, dat het veel inspanning vraagt om bij de intense emoties van de anderen te blijven. Het is taai voor ons om mensen in echt diepe emoties te zien, het kan ons ongemakkelijk doen voelen, omdat we zelf niet weten wat we met die diepe pijn in onszelf aan moeten vangen.
Deel 6: Mensen zijn geen eilanden
He had not started it, of course.
He had no time to spare.
Die wildgroei aan kreupelhout in onszelf zorgt er dikwijls voor dat we niet écht stoppen en tijd nemen om stil te staan bij de ander. Uit angst dat ons eigen kreupelhout dan ook in brand vliegt. We zouden zelf ook overmand kunnen worden omdat we niet weten hoe we kunnen stilstaan bij die intensiteit van de ander en onszelf. We geloven dat stilstaan tijd en geld kost in onze hectische maatschappij. De hitte van de ander zijn vlammen voelen en echt stilstaan voelt kwetsbaar aan, stel je voor dat de vlammen overslaan, je zelf stilvalt, niet meer kan presteren. Beter dan doen alsof we het niet echt gezien of gevoeld hebben. Ca va. Met mij gaat het ook goed hoor.
That it might start a forest fire.
He did not even care.
De laatste zin van dit prachtige gedicht voelt erg hard aan. Ik denk eerder dat we ons niet realiseren dat een brand in iemand zijn onverwerkte kreupelhout een kettingreactie op gang kan brengen in een brede context. Als je vandaag naar de actualiteit kijkt, is bijvoorbeeld angst een van de belangrijkste rondrazende vuren. Mensen zijn bang en maken elkaar bang. Ze maken keuzes op basis van hun angsten, ze geloven in de realiteit van schaarste en willen vooral zelf veilig zijn. Ze zijn het contact met overvloed-denken verloren. Wat ze zich niet realiseren is dat ze hiermee het vuur naar anderen laten overslaan. Ik denk dus oprecht niet dat mensen ‘het zich niet aantrekken’, ik heb een rotsvast vertrouwen in de goedheid van mensen. Dus ik zelf zou de tekst aanpassen als volgt (nogmaals sorry Myrtle):
He had not started it, of course.
He had no time to spare.
That it might start a forest fire.
That thought just was not there.
Ons werk gaat dus ook over het preventief afbranden van het kreupelhout dat ongezien in je onderbewustzijn aan het groeien is geweest. Zodat je in jouw dagdagelijkse leven niet continu alert moet zijn op alles verwoestende bosbranden.
Interesse in een begeleid proces van ‘Controlled Forest Fires’? Kijk dan op onze kalender waar je losse ademsessies, ademreizen en retreats kan vinden.