Een cliënt maakte me er gisteren attent op dat er een egeltje in mijn tuin zat. In eerste instantie vonden we het schattig, tot we - door de heftige bewegingen die het diertje maakte - beseften dat er iets mis was: mevrouw egel zat vast in de scheidingsdraad van de tuin.
Na het afronden van de sessie ging ik de tuin in, op zoek naar een manier om mijn bezoeker te bevrijden. Ze was uitgeput van haar pogingen zichzelf te bevrijden, dus bracht ik haar alvast wat te eten en te drinken om aan te sterken. Maar van zodra ik in de buurt kwam, ging mevrouw egel helemaal in de freeze: ze rolde zich bijeen - kop in kas, stekels naar buiten - en bleef bewegingsloos zitten. Ook wanneer we (ondertussen waren ook de buurvrouw en buurjongen ter hulp geschoten) de scheidingsdraad probeerden door te knippen, gaf ze geen teken van leven.
Pas een tijdje nadat de draad was doorgeknipt en wij wat afstand hadden genomen, kwam mevrouw egel weer tot leven. Ze deed zich tegoed aan het eten en trok weer de vrije wereld in.
"Freezing is a survival strategy and a way of keeping the pain out" In de therapiesessie speelde op een bepaald moment eenzelfde gegeven (toeval bestaat niet😉): van zodra ik in de nabijheid kwam van mijn cliënt, voelde ze de kou door haar lichaam trekken en kon ze niet meer in beweging komen. Pas toen ik letterlijk afstand nam, kon ze weer ontspannen en in beweging komen. Ze voelde zich opgelucht toen ik de ruimte verliet, vertelde ze later, maar er kwam ook een groot verdriet naar boven: het verdriet van de vicieuze cirkel waarin ze vastzit: angst om mensen dichtbij te laten komen én tegelijkertijd het verlangen naar nabijheid en verbinding.
Je lichaam draagt traumatische ervaringen uit het verleden met zich mee. Wanneer je als jong kind bijvoorbeeld geen steunende, beschermende zorgfiguur hebt gekend, dan kan elk later sociaal contact als onveilig of zelfs potentieel gevaarlijk aanvoelen. Je mag rationeel dan wel weten dat dit bullshit is, je lichaam reageert onmiddellijk bij een trigger.
Je systeem zoekt bij gevaar in eerste instantie veiligheid door je steunsysteem aan te spreken (denk aan een kind dat gevallen is en naar zijn moeder loopt om gesust en getroost te worden).
Wanneer deze veilige omgeving niet aanwezig is, zal je systeem zichzelf in veiligheid proberen te brengen door te vechten of te vluchten (denk aan het egeltje dat zich uit de draad probeerde te wurmen).
Wanneer ook dat geen optie is, dan is de freeze je laatste overlevingsstrategie: je lichaam bevriest en je kan niet meer bewegen of praten. Je voelt je verlamd en hulpeloos.
Vaak komt hier achteraf ook schaamte bij kijken: waarom heb ik mij niet verzet? waarom ben ik niet in beweging gekomen? waarom heb ik niet gereageerd?
Weet dat de freeze reactie een automatische reactie is van je lichaam, bedoeld om jezelf te beschermen en om te overleven. Je hebt hierover geen controle!
Herken je dit?
Deze egel kon nog beroep doen op zijn instinct om de effecten van de "freeze" toestand uit zijn systeem te laten. Wij zijn deze reacties vergeten.
Weet dat je er een beweging in kan krijgen via adem- en lichaamswerk. Het maakt je bewuster van wat er in je lijf gebeurt en hoe je zenuwstelsel reageert. Het leert je ook terug beroep te doen op de wijsheid van je lichaam.
Duik je hier graag dieper in?
Lees dan ook: "De polyvagaaltheorie in een notendop"