Gewoon vrij zijn

Vrijheid. Het is een thema dat me nauw aan het hart ligt. Ik ben het al jarenlang aan het verkennen en ben er al meer in verloren gelopen dan me lief is. Het is een lange tijd een erg frustrerende zoektocht geweest. Ik moest steeds weer weg uit relaties, ik moest steeds weer weg uit mijn job. Dan zou ik me vrij voelen. Of ik moest zelfstandige worden, ik moest steeds meer kennis opdoen, ik moest me in steeds meer technieken bekwamen, ik moest steeds beter worden en dan zou ik me vrij voelen.

En toch bleef ik doorheen dit alles met een onbevredigd en rusteloos gevoel achter. Vrijheid bleef een onbereikbare schim. Ik vond vrijheid niet in kennis, niet in de schaduwen, niet in seksualiteit, niet in relaties, niet in reizen, niet in verbinding met anderen. Elke steen die ik optilde toonde me vooral waar vrijheid niet te vinden was. En ik heb - zo blijkt - een goed uithoudingsvermogen om spreekwoordelijke stenen op te tillen.

De laatste jaren begonnen de puzzelstukken toch meer in elkaar te vallen. Ik begon te voelen hoe vrijheid echt voelde in mijn lichaam, ik begon te begrijpen waar vrijheid wel te vinden was. Ik kon het alleen niet onder woorden brengen. Ik kreeg de inzichten van mijn zoektocht naar vrijheid niet scherp op een manier die me zou helpen, woorden als een anker, woorden als een kompas, woorden als waarheid.

Tot ik het boek van Andy Buru cadeau kreeg... de eerste zinnen van het boek raakten me emotioneel zo diep, omdat ze exact verwoorden hoe ik vrijheid zo lang ondersteboven had bekeken. Zijn boek en mijn eigen ervaringen met power dynamics en impact play tonen me nu heel precies hoe ik nooit echt kon ervaren wat vrijheid was:

You have your own freedom.

You own your own freedom.

So instead of feeling that someone is taking your freedom from you,

you are feeling that you are giving your freedom to someone.

And then taking it back again.

Andy Buru (Paradoxes and Rituals)*

Vrijheid als ultieme doel

Ik leefde vanuit de diepe overtuiging dat mijn vrijheid nooit van mij geweest was, dat in plaats daarvan mijn vrijheid aan anderen toebehoorde. Zo voelde het alvast in mijn lichaam aan. Ik kon mijn vrijheid niet weggeven want ze was nooit van mij geweest. Ik hoef je waarschijnlijk niet uit te leggen wat de impact daarvan op mijn relaties was... .

Ik kon van jongsafaan niet anders dan mijn leven in het teken stellen van vrijheid te 'winnen'. Impulsief te reageren wanneer iemand de kleine fragmenten van vrijheid - die ik oppervlakking dacht gewonnen te hebben - probeerde af te nemen.

Vrijheid werd het ultieme doel. En elke keer dat ik vooruitgang leek te maken voelde het als een pyrrusoverwinning. In deze blog neem ik je dan ook graag mee langs mijn inzichten over vrijheid die ik onderweg opdeed. Hopelijk brengt het je een nuttig perspectief in jouw eigen zoektocht.

Er zijn drie manieren waarop we vrijheid vaak benaderen: vrij van, vrij om en gewoon vrij zijn. 

Vrij Van: Weg van wat je niet wil

Ken je dat gevoel dat je gewoon wilt ontsnappen? Weg van een stressvolle situatie, een beklemmende relatie, een vervelende gewoonte. Dat was aan het begin van mijn persoonlijke reis alvast de manier waarop ik dacht vrijheid te kunnen ervaren, weg van dingen geraken, dat was de oplossing. Ik hoor het ook regelmatig terugkomen bij de mensen waar ik mee werk. “Als ik maar vrij was van…”. En ja, vrij van kan een belangrijke stap zijn. Het kan voelen als ademhalen na lange tijd onder water te hebben gezeten.

Maar er is een valkuil. Als je vrijheid ziet als een ontsnapping, blijf je onbewust vastzitten aan datgene waar je van weg wilt. Je houdt er op een bepaalde manier je hand nog op. Het spookt nog door je hoofd omdat je angstig bent om er terug in terecht te komen. Je acties worden bepaald door wat je probeert te vermijden. Je vecht, vlucht en brengt je aandacht en energie naar iets dat je niet wil. Vrij van iets klinkt als vrijheid, maar het is vaak nog steeds een vorm van afhankelijkheid.

Het is alsof je probeert een zandloper leeg te maken door de zandkorrels er één voor één uit te trekken. Je bent bezig, maar je blijft in dezelfde dynamiek hangen.

Vrij Om: De kracht van mogelijkheden

In een volgende stap van mijn persoonlijke reis kwam ik dan tot de conclusie dat ik niet 'weg kon' van oude patronen. Ik dacht het licht te zien en gooide het over een andere boeg, de weg vooruit is vrij zijn om... . Ik bracht mijn focus op keuzes en mogelijkheden. Vrij om mijn dromen te volgen, om te creëren, om te doen wat ik altijd al heb willen doen. Dat voelt al beter, toch? Het is constructief, toekomstgericht. Het gaat niet over vermijden, maar over kiezen.

In eerste instantie voelt dat bevrijdend, maar er is een addertje onder het gras: je gevoel van vrijheid hangt af van externe omstandigheden. Als de keuzes verdwijnen – of niet uitpakken zoals je had gehoopt – verdwijnt ook je vrijheid. Het is voorwaardelijk, breekbaar.

De waarheid is dat vrij zijn om nog steeds als een val kan voelen als je vastzit aan verlangens, angsten of de behoefte aan steeds meer. Je zit op een mogelijke eindeloze tredmolen, je keuzes worden je meesters. De drang naar perfectie en nooit genoeg loert om de hoek.

Gewoon Vrij Zijn: Thuiskomen bij jezelf

Het duurde even vooraleer ik de derde weg kon voelen: simpelweg vrij zijn. Ik had er al wel over gelezen en gehoord, maar had geen idee wat het echt betekende in mijn lichaam. Gewoon vrij zijn is geen vlucht, geen streven. Geen plan of doel. Gewoon zijn met wat er nu is. Het klinkt bijna te simpel om waar te zijn, maar juist die eenvoud maakt het zo krachtig.

Deze vrijheid is ons geboorterecht: vrijheid als je natuurlijke staat. Het is geen vrijheid die je moet verdienen, winnen of bereiken. Het is niet afhankelijk van wat je doet, wat je hebt of waar je vandaan komt. Het is wie je al bent, diep vanbinnen.

Vrij zijn betekent dat je niet constant probeert te ontsnappen (vrij van) of iets najaagt (vrij om). Het is een toestand van zijn waarin je jezelf volledig accepteert. 

Het ervaren van deze echte vrijheid, een diep besef van je aangeboren vrijheid – verandert hoe je door het leven beweegt:

Moeiteloze aanwezigheid

Je bent hier. Helemaal. Geen gedachten over gisteren, geen zorgen over morgen. Gewoon nu. Als je met iemand praat, voel je echt contact, je bent er helemaal bij en kan de ander echt zien en horen. Je doet wat je doet met aandacht. Niet gehaast, niet geforceerd. Je beweegt door het moment alsof het vanzelf gaat.

Voorbeeld: Iemand vraagt je om hulp. Je zegt “natuurlijk” of geeft duidelijk je grenzen aan wanneer het niet kan en doet dat met een glimlach. Je verwacht niets terug, blijft vrij van schuld of schaamte en dat voelt goed.

Niet-reactieve helderheid

Het leven gooit iets naar je toe, en je blijft rustig. Geen paniek, geen impulsieve reactie. Je kijkt, begrijpt, doorvoelt je emotie en kiest je volgende stap met helderheid. Je laat je niet gijzelen door emoties of situaties. Hoogte- en dieptepunten komen en gaan, maar jij blijft gegrond. Niet omdat je alles onder controle hebt, maar omdat je weet dat je het niet hoeft te controleren.

Voorbeeld: Iemand bekritiseert je. Je voelt geen drang om jezelf te verdedigen. Je luistert. Misschien is de kritiek nuttig, misschien niet. Hoe dan ook, het raakt je niet zoals het vroeger zou hebben gedaan. Je laat het gaan of gebruikt het constructief.

Speelse betrokkenheid

Je belichaamt de energie van spelen. Niet op een kinderachtige manier, maar op een manier die licht voelt. Je probeert dingen uit, zonder bang te zijn om te falen. Je leert, experimenteert, en hebt plezier. Het leven voelt niet zwaar, zelfs niet als er uitdagingen zijn. Je vindt manieren om nieuwsgierig en creatief te blijven, ongeacht wat er gebeurt.

Voorbeeld: Je probeert een nieuwe dansje. Je struikelt, lacht om jezelf, en doet het opnieuw. Of je begint aan een schilderij zonder te weten of het iets wordt. Het maakt niet uit. Het plezier zit in het doen, niet in het resultaat.

Medelevende verbinding

Je ziet mensen echt. Niet als obstakels of hulpmiddelen, maar als mensen zoals jij. Je voelt mee, zonder iets te verwachten. Geen verborgen agenda, geen behoefte om indruk te maken. Gewoon verbonden zijn. De grenzen tussen "ik" en "jij" vervagen wat, en dat zorgt ervoor dat je geen isolement voelt.

Voorbeeld: Een vriend heeft een rotdag. Je luistert, echt luistert, zonder advies te geven of het probleem op te lossen. Je bent er gewoon voor hen, omdat je dat wilt, niet omdat je iets terug verwacht.

Authentieke expressie

Je zegt wat je denkt. Je doet wat klopt voor jou. Geen masker, geen toneelstuk. Gewoon jij. Zonder angst voor wat anderen misschien denken. Echte vrijheid geeft je ruimte om te laten zien wie je bent, zonder jezelf kleiner of groter te maken.

Voorbeeld: Tijdens een vergadering zeg je iets dat niet populair is, maar waarvan jij weet dat het waar is. Je zegt het zonder arrogantie, zonder te bluffen. Het voelt niet als moed, maar gewoon als eerlijkheid.

Overgave en flow

Je zwemt met de stroom mee, in plaats van ertegenin te vechten. Niet omdat je passief bent, maar omdat je vertrouwen hebt. Je weet dat het leven zich ontvouwt zoals het moet. Je zet je in, maar je bent niet gehecht aan het resultaat. Dingen gaan zoals ze gaan, en dat is prima.

Voorbeeld: Je begint een nieuw project met enthousiasme. Halverwege loopt het anders dan gepland. In plaats je te laten overmannen door frustratie, pas je je aan. Je geniet van wat wél lukt, in plaats van vast te houden aan wat niet werkt.

Dankbare aanvaarding

Je kijkt om je heen en denkt: dit is genoeg. Je begrijpt de waarde van 'genoeg'. Niet omdat alles perfect is, maar omdat je het leven waardeert zoals het is. Je hoeft niets toe te voegen, niets te veranderen. Gewoon zijn is genoeg. Die dankbaarheid maakt zelfs de kleine dingen groots.

Voorbeeld: Je zit op een bankje in het park. De zon schijnt, de lucht ruikt fris, en een vogel fluit. Je merkt het op. Je glimlacht. Niet omdat er iets spectaculairs gebeurt, maar omdat je leeft. Dat is al meer dan genoeg.

Vrijheid en (Persoonlijk) Leiderschap

Als het gaat om (persoonlijk) leiderschap, is dit onderscheid tussen vrij van, vrij om en vrij zijn essentieel. Waarom? Omdat leiderschap begint bij jezelf. Als je vastzit in een reactieve “vrij van”-houding, focus je alleen op het oplossen van problemen. Als je volledig gefocust bent op “vrij om,” loop je het risico jezelf op te branden door je vrijheid afhankelijk te maken van doelen en prestaties.

De meest krachtige leiders zijn degenen die leren om gewoon vrij te zijn. Zij zijn gegrond, flexibel en laten zich niet meeslepen door de waan van de dag. Vanuit die plek van innerlijke rust maken ze beslissingen die kloppen. Ze inspireren anderen niet omdat ze zo hard werken of zo veel bereiken, maar omdat ze authentiek zijn. Ze zijn gewoon.

En daar zit een cruciale sleutel van leiderschap: als jij vrij bent in wie je bent, geef je de mensen om je heen ook de ruimte om zichzelf te zijn. Vrijheid is besmettelijk.

Hoe cultiveer je vrij zijn?

Misschien vraag je je nu af: hoe kom ik bij dat gevoel van vrij zijn? Misschien kunnen deze ideeën je op weg helpen:

• Maak ruimte: Zoek momenten van stilte in je dag. Niet om iets te bereiken, maar gewoon om te zijn.

• Laat verlangen los: Dat klinkt misschien gek. Maar wat als je even niets najaagt? Wat blijft er over?

• Vertrouw het proces: Vrij zijn is geen eindpunt. Het is geen bestemming. Het is een manier van leven.

Vrijheid: Het is al van jou

Er is nog een laatste perspectief dat me elke keer doet lachen en dat ik graag deel. It messes with my mind, ik trap er nog meer in dan me lief is. Het beeld van de slang die in zijn eigen staart bijt, komt elke keer weer in me op als ik hieraan denk: mijn verlangen naar vrijheid maakt me eigenlijk onvrij. Osho verwoord het erg precies: “Het verlangen naar vrijheid maakt je onvrij, omdat verlangen altijd een hunkering is die actie vereist. Je bent geboren als vrijheid. Het is alleen dat je bent geconditioneerd om het te vergeten.”

Dus stop even. Adem in. Voel je voeten op de grond. En weet dit: vrijheid is geen doel, geen verlangen, geen ontsnapping. Ons werk bij Padma is om je identificatie met je conditionering los te laten, om je zo weer te herinneren: Vrijheid is wie je al bent. 

--------------------------------------

*Noot:

Het boek van Andy Buru een van de mooiste boeken die ik de afgelopen jaren las. Het is een persoonlijk relaas van zijn pad in BDSM. De ondertitel van het boek is: 'The intimacy in belonging in Sadomasochism and Esoteric Eroticism.'

Ik beschouw het als een belangrijk boek voor iedereen die de deur van intimiteit wil openen als onderdeel van zijn persoonlijke ontwikkeling. De disclaimer is dat het boek mogelijk ook triggers voor je in petto heeft.